Kobiety w polityce: wyzwania i sukcesy

Polityka jest tradycyjnie uważana za domenę mężczyzn, ale na przestrzeni wieków wiele kobiet udowodniło, że potrafią być skutecznymi i wpływowymi liderkami na arenie międzynarodowej, krajowej i lokalnej. W tym artykule przyjrzymy się historii, statystykom i przykładom kobiet w polityce, a także wyzwaniom i korzyściom zwiększania ich udziału w podejmowaniu decyzji.

Historia kobiet w polityce

Pierwszą znaną kobietą, która sprawowała władzę polityczną, była prawdopodobnie Hatszepsut, faraonka starożytnego Egiptu, która panowała w XV wieku p.n.e. W późniejszych epokach historycznych również pojawiały się kobiety na tronach i stanowiskach rządowych, takie jak Kleopatra VII, ostatnia hellenistyczna królowa Egiptu, czy Elżbieta I, królowa Anglii i Irlandii w XVI wieku. Jednak były to raczej wyjątki niż reguła, a większość kobiet była wykluczona z życia publicznego i pozbawiona praw obywatelskich.

Zmiana zaczęła się dokonywać pod koniec XIX i na początku XX wieku, kiedy to ruchy sufrażystek i feministek domagały się przyznania kobietom praw wyborczych. Pierwszym krajem na świecie, który wprowadził powszechne prawo wyborcze dla kobiet, była Nowa Zelandia w 1893 roku. W Europie pierwsze kraje, które dały kobietom prawo głosu, były Finlandia (1906), Norwegia (1913) i Dania (1915). W Polsce kobiety uzyskały prawa wyborcze w 1918 roku, co było jednym z pierwszych takich przypadków na świecie.

Prawo do głosowania nie oznaczało jednak automatycznie prawa do kandydowania i sprawowania urzędów. Pierwszą kobietą na świecie, która została wybrana na szefa rządu, była Sirimavo Bandaranaike ze Sri Lanki w 1960 roku. Pierwszą kobietą na świecie, która została wybrana na szefa państwa w systemie republikańskim, była Isabel Perón z Argentyny w 1974 roku. W Polsce pierwszą kobietą na stanowisku premiera była Hanna Suchocka w 1992 roku, a pierwszą prezydentką – Maria Kaczyńska w 2010 roku (jako małżonka prezydenta Lecha Kaczyńskiego).

Statystyki kobiet w polityce

Mimo postępującej emancypacji i równouprawnienia kobiet w wielu krajach świata, nadal istnieje znaczna dysproporcja między płciami w zakresie reprezentacji politycznej. Według danych Unii Międzyparlamentarnej (IPU) z marca 2021 roku, średni odsetek kobiet w parlamentach narodowych na świecie wynosi 25,5%, a w rządach – 21,9%. Najwyższy udział kobiet w parlamencie ma Rwanda (61%), a najniższy – Vanuatu (0%). Najwyższy udział kobiet w rządzie ma Hiszpania (64%), a najniższy – Papua-Nowa Gwinea (0%).

W Unii Europejskiej sytuacja jest nieco lepsza niż średnia światowa, ale również zróżnicowana między państwami członkowskimi. Według danych Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) z 2020 roku, średni odsetek kobiet w parlamentach krajowych w UE wynosi 32,1%, a w rządach – 31,4%. Najwyższy udział kobiet w parlamencie ma Szwecja (47%), a najniższy – Węgry (12%). Najwyższy udział kobiet w rządzie ma Finlandia (58%), a najniższy – Cypr (8%). W Parlamencie Europejskim udział kobiet wynosi 41%, co jest najwyższym wynikiem w historii tej instytucji.

W Polsce odsetek kobiet w polityce jest poniżej średniej unijnej i światowej. Według danych IPU z marca 2021 roku, udział kobiet w Sejmie wynosi 28%, a w Senacie – 14%. Według danych EIGE z 2020 roku, udział kobiet w rządzie wynosi 18%. Według danych Parlamentu Europejskiego, udział kobiet w delegacji polskiej wynosi 23%.

Przykłady kobiet w polityce

Mimo nierówności i dyskryminacji, wiele kobiet osiągnęło znaczące sukcesy i uznanie w polityce na różnych poziomach. Niektóre z nich to:

• Angela Merkel – kanclerz Niemiec od 2005 roku, uważana za jedną z najbardziej wpływowych i szanowanych liderów na świecie, zwłaszcza w Europie. Zajmowała się m.in. kryzysem finansowym, kryzysem migracyjnym, pandemią koronawirusa i polityką klimatyczną.
• Kamala Harris – pierwsza kobieta, pierwsza osoba pochodzenia afroamerykańskiego i azjatyckiego na stanowisku wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych od 2021 roku. Wcześniej była senatorem i prokuratorem generalnym Kalifornii. Zajmuje się m.in. sprawami bezpieczeństwa narodowego, imigracji i sprawiedliwości społecznej.
• Jacinda Ardern – premier Nowej Zelandii od 2017 roku, najmłodsza kobieta na tym stanowisku w historii tego kraju. Zdobyła uznanie za skuteczne zarządzanie kryzysami, takimi jak atak terrorystyczny w Christchurch, erupcja wulkanu na White Island czy pandemia koronawirusa. Promuje wartości tolerancji, empatii i solidarności.
• Tsai Ing-wen – prezydent Tajwanu od 2016 roku, pierwsza kobieta na tym stanowisku w historii tego kraju. Prowadzi politykę niepodległościową i demokratyczną wobec Chin kontynentalnych, które roszczą sobie prawa do wyspy. Zajmuje się m.in. sprawami gospodarczymi, społecznymi i obronnymi.
• Sanna Marin – premier Finlandii od 2019 roku, najmłodsza obecnie urzędująca szefowa rządu na świecie. Jest liderką koalicji pięciu partii, z których wszystkie są kierowane przez kobiety. Zajmuje się m.in. sprawami edukacji, opieki zdrowotnej i równości płci.

Wyzwania i korzyści zwiększania udziału kobiet w polityce

Kobiety w polityce napotykają na wiele barier i trudności, które utrudniają im dostęp do stanowisk decyzyjnych i ograniczają ich wpływ na kształtowanie polityki